ترشحات پستان؛ علل، علائم، انواع و روش های درمان آن

فلسفه وجودی پستانِ خانمها برای شیر دادن است به همین دلیل ترشح داشتن بسیار طبیعی ست. در ۹۵ درصد از موارد ترشحات نوک پستان خوش‌خیم هستند. این ترشحات فیزیولوژیک چندان اهمیتی ندارد. ولی چون اکثرا این ترشحات رنگی هستند باعث نگرانی زیاد در خانم ها می‌شوند. در بیش از نیمی از خانمها با فشار پستان ترشحاتی از آن خارج می شود.

ترشحات نوک پستان در اکثر موارد خوش خیم است و سومین شکایت شایع مربوط به سینه بعد از درد و توده است. حدود 50٪ از زنان در سال های باروری خود ترشحات فیزیولوژیک از نوک سینه دارند که ممکن است دو طرفه باشد و به رنگ های مختلف مشخص می شود. به طور کلی هر مایعی که از یک یا هر دو سینه در دوران غیر از بارداری و شیردهی نشت کند به عنوان ترشحات پستان شناخته می شود. ترشحات نوک پستان از نظر تشخیصی می تواند چالش برانگیز و پیچیده باشد زیرا ممکن است این ترشحات به طور طبیعی و فیزیولوژیک اتفاق بیفتد یا اینکه به دلیل پاتولوژیک و نشانه ای از طیف گسترده ای از بیماری ها باشد. هر سینه 15 تا 20 مجرای شیر دارد. ترشحات نوک پستان می تواند از یک یا چند مجرای شیر نشات بگیرد.

مهمترین نکته در بیمار مبتلا به ترشحات نوک پستان بررسی ارتباط احتمالی این بیماری با سرطان سینه است. ترشحات پستان در چند هفته آخر بارداری، پس از زایمان و در دوران شیردهی طبیعی است. این امر همچنین می تواند در خانم هایی که باردار نیستند و شیرده نیستند، به خصوص در سال های باروری طبیعی باشد. برخی دستکاری های خاص در سینه، مانند فشردن سینه، مکیدن یا ماساژ می تواند مجاری شیر را برای ترشح مایعات تحریک کند. همچنین مشخص شده که استرس هم می تواند باعث ترشحات نوک پستان می شود. ترشحات بعد از یائسگی قابل توجه است و نیاز به ارزیابی پزشکی بیشتری دارد. وجود ترشحات نوک سینه در مردان همیشه غیر طبیعی است و باید ارزیابی سریع در مورد آن انجام شود.

انواع ترشحات پستان

به طور کلی هفت نوع عمده از ترشحات پستان وجود دارد که شامل موارد زیر است:

این ترشحات ممکن است شیری، زرد، سبز، قهوه‌ای یا خونی باشند، غلظت این ترشحات از غلیظ و چسبناک تا رقیق و آبکی متغیر است. با بالا رفتن سن و تعدد حاملگی احتمال این ترشحات بیشتر می‌شود. اگر ترشحات قرمز یا قهوه‌ای باشد و یک طرفه، برای ما قابل اهمیت است و باید بررسی شود. البته ترشح خونی در اتمام حاملگی طبیعی است. ترشح آبکی و شیری ‌رنگ زیاد و یک طرفه هم برای ما بسیار اهمیت دارد و لازم است به پزشک مراجعه شود.

در برخورد با ترشحات توجه به موارد زیر ضروری است:

1. ترشح از یک یا هر دو پستان
2. خروج خودبخودی مایع یا فشار بین انگشتان
3. وجود یا عدم لمس توده همراه
4. سن بیمار و رنگ و نوع ترشح
5. مصرف داروهای هورمونی، بارداری، شیردهی، یائسگی

ترشحات شیری

گالاکتوره به دلیل سطح پرولاکتین بالا میتواند ناشی از اختلالات در عملکرد هیپوتالاموس و یا هیپوفیز در مغز و یا به دلیل مصرف بعضی از داروهای سیستم عصبی باشد.

ترشحات چند رنگ و چسبناک

معمولا به دلیل اکتازی مجاری و اغلب در زنان یائسه به صورت دو طرفه است. ترشحات از مجاری غالباً با درد، خارش و تورم در نوک سینه همراه است. لمس آرئولا اغلب می تواند یک توده مجرایی را نشان دهد و منعکس کننده مجاری متسع شده است. اغلب سابقه ای از دستکاری نوک پستان در این موارد وجود دارد. در صورت پیشرفت بیماری، توده ای ایجاد میشود که می تواند شبیه سرطان باشد.

ترشحات خونی

می تواند نشانه پاپیلوما یا سرطان سینه باشد. در بیماران بالای 50 سال، بدخیمی به طور فزاینده ای رایج است، به خصوص اگر ترشحات یک طرفه باشد و با توده همراه باشد. بنابراین جراحی اکتشافی در گروه بیماران مبتلا به این نوع ترشحات اجباری است، حتی اگر یافته های سیتولوژی و ماموگرافی منفی باشد.

ترشحات چرکی

نشانه عفونت و آبسه در بیماران مبتلا به ورم پستان، ورم مزمن شیردهی، آبسه پستان یا ماستیت پلاسماسل هستند ترشح چرکی تخلیه می شود که معمولاً به صورت یک طرفه است.

ترشحات شفاف (آبکی)، زرد (سروز) و صورت

می تواند نشانه سرطان سینه به ویژه اگر یک طرفه نباشد.

سایر علائم همراه با ترشحات پستان

برخی علائم دیگری که ممکن است با ترشحات پستان همراه باشند عبارتند از:

• درد یا حساسیت در سینه
• توده یا تورم در سینه یا اطراف نوک سینه
• تغییرات نوک سینه، مانند چرخش به داخل، گودی، تغییر رنگ، خارش یا پوسته پوسته شدن
• اریتم یا قرمزی
• تغییر اندازه سینه، مانند یک سینه بزرگتر یا کوچکتر از دیگری
• تب
• دوره های قاعدگی از دست رفته
• حالت تهوع یا استفراغ
• خستگی

علل ترشحات پستان

97٪ ترشحات نوک پستان از نظر علت خوش خیم است. علت ترشحات به دو دسته دلایل فیزیولوژیک و پاتولوژیک تقسیم بندی می شوند.

دلایل فیزیولوژیک تخلیه نوک پستان

•  بارداری
•  شیردهی
• گالاکتوره ( ریزش مداوم شیر) پس از زایمان که ممکن است تا دو سال پس از زایمان ادامه یابد
• پس از خاتمه خود به خود یا عمدی حاملگی
• تغییرات فیبروکیستیک پستان
• نوسانات هورمونی مرتبط با چرخه قاعدگی
• اکتازی مجاری
• پاپیلومای داخل مجرا
• مصرف دارو های ضد بارداری

دلایل پاتولوژیک ترشحات پستان

•  عفونت (ورم سینه)
•  آبسه سینه
•  روند نئوپلاستیک و سرطانی پستانها (به عنوان مثال بیماری کارسینوم داخل مجرا و بیماری پاژه پستان)
• تومور هیپوفیز یا پرولاکتینوما
• ضربه به قفسه سینه یا بافت پستان
• بیماری سیستمیک و غدد درون ریز که سطح پرولاکتین را بالا می برد (به عنوان مثال، کم کاری تیروئید، اختلالات غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس، اختلالات مزمن کلیه یا کبد)
• عارضه جانبی داروهایی که ترشح دوپامین را مهار می کنند (به عنوان مثال، مواد افیونی، داروهای ضد بارداری خوراکی، داروهای ضد فشار خون بالا (متیل دوپا، رزرپین، وراپامیل)، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی)

روش های تشخیص علت ترشحات پستان

• نمونه برداری یا بیوپسی برای بررسی پاتولوژیک بیماری
• ماموگرافی در این آزمایش عکس های اشعه ایکس از سینه گرفته می شود تا به تشخیص سرطان پستان کمک کند.
• داکتوگرام این آزمایش با استفاده از ماموگرافی و ماده حاجب تزریق شده از مجاری شیر داخل سینه عکس می گیرد.
• سونوگرافی. این آزمایش با استفاده از امواج صوتی از داخل سینه عکس می گیرد.
• آزمایش ادرار یا خون برای تشخیص باردار بودن انجام شود.

درمان ترشحات پستان

درمان ترشحات سینه به علت اصلی آن بستگی دارد. ترشحات فیزیولوژیکی به هیچ درمانی نیاز ندارند. اما اگر ترشحات به دلایل سیستمیک و بیماری زمینه ای ایجاد شده باشد برای درمان به مصرف داروهای خاصی احتیاج دارند. دلایل خوش خیم ترشحات پستان مانند اکتازی مجاری نیاز به میکرو داکتوکتومی (برداشتن یک مجرا) یا برداشتن کامل مجاری نیاز دارد. پاپیلوماهای مجاری که ترشحات خونی یک طرفه ایجاد می کنند نیاز به میکرو داکتوکتومی دارند. سرطان پستان تولید کننده ترشحات خونی بسته به مرحله بندی بیماری به جراحی و یا شیمی درمانی یا پرتودرمانی نیاز دارد. ترشحات چرکی با آنتی بیوتیک های مناسب درمان می شود، اما در صورت عدم تاثیر آنتی بیوتیک های مناسب و تشکیل آبسه معمولاً به برش و تخلیه آن نیاز است. برای رد احتمال وجود یک سرطان زمینه ای همراه با نکروز ثانویه و عفونت، برداشتن بخشی از دیواره آبسه و بیوپسی برای انجام آزمایشات پاتولوژی نیاز است.

منابع:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2696228/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24021252/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16308092/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16800258/