جراحی سرطان پستان و انکوپلاستی

جراحی سرطان پستان یکی از روش‌های درمانی است که برای مدیریت سرطان پستان استفاده می‌شود. این جراحی ممکن است شامل حذف تومور، یک بخش یا کل پستان باشد. در مواردی که سرطان پستان پیشرفت کرده باشد، ممکن است جراحی لازم باشد تا قسمت‌های بیشتری از پستان را حذف کند. حمایت روانی و اجتماعی از بیمار موضوع بسیار مهمی است. این فرایند برای بسیاری از افراد تغییرات قابل توجهی را در زندگی به همراه دارد و پشتیبانی از خانواده و دوستان نقش مهمی در ارتقای کیفیت زندگی بیمار دارد. درادامه به طور کامل به موضوع جراحی سرطان پستان می پردازیم. با ما همراه باشید.

 

جراحی سرطان پستان و انکوپلاستی چیست؟

تصمیم برای جراحی سرطان پستان و میزان حذف پستان به عوامل مختلفی مانند اندازه و موقعیت تومور، نوع سرطان، وضعیت سلامت عمومی بیمار، و ترجیح بیمار بستگی دارد. برخی از انواع جراحی شامل حذف قسمت کوچکی از پستان، ماستکتومی جزئی (حذف بخشی از پستان)، و ماستکتومی کامل (حذف کلیه پستان) می‌شوند. متاسفانه سرطان پستان شایعترین علت مرگ و میر نزد زنان است و یک زن از هر هشت زن دچار سرطان پستان می شود. در ایران سن ابتلا سرطان پستان ده سال کمتر از جوامع غربی است. ما هر ماه شاهد ابتلا دختران جوان هستیم که متاسفانه بدلیل سن کمشان و خوش بینی پزشکان در مراحل پیشرفته مراجعه می کنند. از سوی دیگر چه بسیار توده های خوش خیمی که به غلط مورد جراحی قرار می گیرند.

درد سینه همیشه چیز خوبی است مصیبت سرطان این است که درد ندارد. بیمار مراجعه می‌کند و می‌گوید من سه سال است که یک توده در سینه خود احساس می‌کنم اما کاری به کارم ندارد، اما الان در کمرم احساس درد دارم. یعنی او دچار سرطان شده و درد به کمرش زده و حالا مراجعه کرده است. متاستاز به استخوان کمر می‌زند و درد شروع می‌شود و بیمار تازه در پی درمان روانه مطب و بیمارستان می‌شود. اما وقتی توده را در سینه احساس می‌کند و درد ندارد با خودش فکر می‌کند مشکلی ندارد و مشکلی برایش بوجود نمی‌آید. گاهی هم می‌خواهد مساله را جدی نگیرد بلکه بیماری خود به خود رفع شود. اما وقتی بیماری پیشرفت کرد، درد شدید شد، متاستاز امانش را برید، آن زمان برای درمان اقدام می‌کند و ما با چنین پدیده‌ای هم متاسفانه سروکار داریم!

سرطان پستان درد ندارد و این خیلی مهم است. بنابراین درد سینه علامت خوبی است زیرا بیمار را گاهی خیلی هم ناراحت می‌کند اما علامت بدی نیست. ما با چیز دیگری هم مواجه هستیم که ترشح سینه نامیده می‌شود. این هم بعضاً دیده می‌شود که بوجود می‌آید و بیمار را گاهی به شدت نگران می‌کند. گاهی هم در چنین مواقعی اقدام به درمان‌هایی بدون نظر پزشک صورت می‌گیرد که معنا ندارد اما اتفاق می‌افتد. ترشح سینه اگر از دو طرف و از مجاری مختلف و به رنگ سبز، قهوه‌ای و سیاه و زرد و سفید شیری باشد برای ما اهمیتی ندارد. ترشح یک طرفه و از یک مجرا و به رنگ آبی، یا خون علامت بدی است. این ترشح خطرناک تلقی می‌شود و اقدامات خاصی را می‌طلبد. بیماری‌های فیبروکیستیک ترشحاتی را به رنگ سبز و قهوه‌ای و… ایجاد می‌کنند و همراه با درد هم هستند که موجب نگرانی و ناراحتی بیمار می‌شوند. بدو بدو مراجعه می‌کنند و می‌گویند سینه‌ام چرک کرده، آنتی بیوتیک می‌خورم ولی فایده ندارد! در حالی که این خود به خود برطرف می‌شود.

جراحی سرطان پستان به چه دلیل انجام می شود؟

جراحی سرطان پستان اغلب برای دو هدف اصلی انجام می‌شود. اولین هدف حذف تومور سرطانی و اطراف آن است تا از گسترش بیشتر آن به سایر اندام‌ها جلوگیری شود. دومین هدف، اگر تومور قابلیت گسترش داشته باشد، حفظ زیبایی و شکل ظاهری سینه را برای بیمار حین جراحی بهبود می‌بخشد. جراحی سرطان پستان یکی از اقدامات اصلی در درمان سرطان پستان است و در ترکیب با سایر روش‌های درمانی نظیر شیمی درمانی یا درمان تابشی، به بهبود و درمان بیمار کمک می‌کند.

انواع جراحی سرطان پستان

انواع جراح سرطان پستان عبارتند از:

جراحی لامپکتومی

لامپکتومی یک نوع جراحی حذف سرطان پستان است که در آن، تومور سرطانی و بخشی از بافت اطراف آن که ممکن است مبتلا به سرطان باشد، حذف می‌شود. در این روش، سعی می‌شود تا حداقل تاثیرات زیبایی و شکل ظاهری سینه را برای بیمار کاهش داده و در عین حال تومور را به طور کامل حذف کرده و بافت سالم را حفظ کند. پس از لامپکتومی، ممکن است جراح به کمک پروتز سینه، شکل ظاهری سینه را بهبود دهد. این نوع جراحی ممکن است به‌صورت جراحی حفظ کننده زیبایی برخوردار باشد و به بیمار اجازه دهد تا شکل ظاهری طبیعی سینه خود را حفظ کند.

جراحی غدد لنفاوی

جراحی غدد لنفاوی، یک فرآیند جراحی است که هدفش حذف یا برداشتن غدد لنفاوی است که ممکن است به واسطه سرطان یا سایر بیماری‌ها آسیب دیده باشند. این جراحی معمولاً برای بررسی و شناسایی گسترش سرطان به سایر اندام‌ها و برای پیشگیری از گسترش آن به مناطق دیگر انجام می‌شود. در برخی موارد سرطان‌هایی همچون سرطان پستان، غدد لنفاوی نزدیک به سرطان ممکن است تحت تاثیر قرار گرفته و به عنوان جایگاه انتقال سرطان به سایر بخش‌های بدن عمل کنند. این جراحی با هدف حذف غدد لنفاوی آسیب دیده، کاهش احتمال گسترش سرطان و کنترل پیشرفت بیشتر آن صورت می‌گیرد.

به منظور جلوگیری از تورم دست پس از جراحی سرطان پستان در اکثر موارد به جای خالی کردن کل غدد لنفاوی زیر بغل، فقط غدد نگهبان خارج می­ شوند. لازمه این کار تزریق ماده رادیو اکتیو در مرکز طب هسته ای روز قبل از عمل است و بدیهی است که ما باید قبل از جراحی، سرطان را با بیوپسی سوزنی تشخیص داده باشیم. در اکثریت موارد همین کار ساده کافی است و نیاز به خالی کردن زیر بغل نیست و فرد از خطر تورم و از کار افتادگی دست خلاص می­ شود.

جراحی ماستکتومی

ماستکتومی یک جراحی است که در آن پستان یا بخش آن به دلیل سرطان به‌طور کامل حذف می‌شود.

در ماستکتومی کامل، همه پستان برداشته می‌شود. در این روش، تمام بافت پستان به همراه نوک، پوست، هاله بیرونی و در صورت نیاز بافت های بیرونی حذف می شود. این جراحی ممکن است برای کنترل یا جلوگیری از گسترش سرطان به مناطق دیگر انجام شود. اما در روش هایدیگر ماستکتومی ممکن است عضلات سینه یا پوست حفظ شود که تعیین روش جراحی با توجه به پیشرفت بیماری و شرایط بیمار انجام می شود. پس از ماستکتومی، افراد معمولاً نیاز به انجام بازسازی پستان با پروتز دارند.

مراقبت های بعد از جراحی سرطان پستان

بعد از جراحی، برخی از بیماران به تراپی‌های دیگر مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی یا درمان‌های هورمونی نیز نیاز دارند. هدف از این درمان‌ها پیشگیری از بازگشت سرطان و کاهش خطر احتمالی است. ما بطور مستمر جویای حال بیمارانمان هستیم و انها را در فواصل مشخص جهت چک آپ دوره ای دعوت می کنیم. برای بهبود حرکات شانه و جلوگیری از بوجود آمدن تورم دست و شانه بی حرکت، بیمارانمان را به مرکز فیزیوتراپی مخصوص فرستاده و از آنها می خواهیم در دوره های آموزشی شرکت نمایند.

توصیه های کلیدی مرکز ما در نیل به این هدف مهم عبارت است از:

•  ویزیت های منظم شش ماهه برنامه ریزی شده برای بیماران
• عدم اعتماد به هر گزارش سونوگرافی و ماموگرافی و کنترل مجدد توسط رادیولوژیست های ماهر در این زمینه
•  تکرار هر شش ماه سونوگرافی و ماموگرافی سالیانه در زنان بالای چهل سال
•  نمونه بردازی سوزنی از هر توده نامشخص

بدیهی است که ما جهت انجام این مهم، مجهز به تمام لوازم و دستگاههای لازم در این زمینه هستیم. با  پیگیری مستمر در مراقبت از بیمارانمان، ما موفق به تشخیص مواردی از سرطان در مراحل بسیار ابتدایی شده ایم که حتی در مسیر درمان نیاز به شیمی درمانی به علت تشخیص زود هنگام نشده است.

متاسفانه پزشکان قادر به پیشگیری از سرطان پستان نیستند ولی با همکاری بیماران در جهت تشخیص به موقع می کوشند. یک نکته دیگر را هم اضافه کنیم. ماموگرافی هم که برخی از آن ترس دارند و فکر می‌کنند که اشعه آن خیلی خطرناک است با تعابیر نادرستی در جامعه از آن یاد می‌شود. زنان توجه ندارند که آسیبی که ناشی از آن است از یک سفر هوایی در داخل کشور هم کمتر است. اینها تصورات غلطی است که گاهی چنان رایج می‌شود که همه آن را قطعی می‌پندارند. سرطان پستان پیشگیری ندارد اما عواملی هم در آن موثر هستند.

چاقی و وزن بالا، بعد از سیگار، علت اساسی سرطان‌هاست. روی سیگار خیلی کار شده است که بسیار خطرناک است اما روی وزن بالا زیاد تاکید نمی‌شود. در زنانی که چاق و دارای وزن بالا هستند خطر ابتلا هم خیلی بیشتر از سایرین است. هم احتمال ابتلا به سرطان و هم احتمال بازگشت سرطان، در هر دو مورد در افراد چاق و دارای اضافه وزن بیشتر دیده می‌شود.

زایمان دیر و پس از 30 سالگی هم خوب نیست. یائسگی دیر هم خوب نیست. استفاده زیاد و طولانی از قرص‌های ضدحاملگی یا استفاده از هورمون‌های بعد از یائسگی هم خوب نیستند. اما درباره چاقی کمتر صحبت شده و خطرات ناشی از آن به اطلاع‌رسانی دقیق‌تری نیازمند است. شیردهی در زنان خیلی خوب است ولی به این معنا نیست که زنانی که این کار را کرده و می‌کنند دچار سرطان نمی‌شوند بلکه بهتر است هر زنی شیر بدهد. سرطان‌های نادر هم در بخش پستان داریم مانند سرطان نوک سینه که نادر هستند و نباید بیمار از این موضوع ترس داشته باشد اما چون شایع نیست چندان به آن نمی‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: بهترین جراح پستان درتهران

جدی گرفتن علائم سرطان سینه

در آمریکا تست سرطان پستان شاید پس از 30 سالگی برای افراد متوقف شود یا کمرنگ شود اما در ایران چنین نیست و بیماران باید مدام تحت مراقبت باشند. ما با بیماران 24 و 25 ساله فراوانی روبرو هستیم و مدام باید آنها را تحت نظر بگیریم. مراجعه به موقع به پزشک و جدی‌گرفتن این موضوع بسیار اهمیت دارد. هم بیمار باید دقت کند هم پزشک. بیماری داشتم که حامله هم بود. توده‌ای داشته و به دکتر مراجعه کرده بعد دکتر گفته این مربوط به حاملگی است. ماه بعد، توده بزرگتر شده و باز مراجعه کرده، دکتر گفته چیزی نیست مربوط به حاملگی است. دوماه بعد باز مراجعه کرده، و گفته خیلی بزرگ شده، دکتر گفته که نمونه‌برداری کند.

در نمونه‌برداری هم چندان دقت نشده و باز گفته بودند چیزی نیست. بعد ولی تشخیص سرطان داده شده، آن هم در زمانی که هشت ماهه حامله بود. بیماری دارم که دانشجو است و 23 سال دارد. توده را در بیمارستان خارج کرده‌اند اما برای گرفتن پاتولوژی اقدام نکرده! بعد راهی شهرستان شده و پس از مدتی کل سینه‌اش را سرطان فراگرفته بود و به وضع بدی دچار شد. بیشترین عاملی که باید به آن دقت کرد، توده است. بهتر است قبل از اینکه بیمار توده را تشخیص بدهد توده توسط پزشک تشخیص داده شود زیرا توده از 3 تا 5 میلی متر قابل تشخیص است.

افراد باید هر شش ماه یک بار به پزشک مراجعه کنند و مساله را جدی بگیرند بلکه در صورت ابتلا زودتر مساله تشخیص داده شود. زمانی که سینه کامل می‌شود نیاز به مراجعه (سالی دو بار) به پزشک ایجاد می‌شود. گاهی نیز توکشیدن نوک سینه و یا ترشح خونی از نوک سینه و یا پوست پرتقالی‌شدن قسمتی از سینه و… علایم هشداردهنده است. بیماران هم با آگاهی از این علایم خودشان هم باید مراقب باشند. گاهی بین مراجعات شش ماهه، این گونه سرطان‌ها بروز می‌یابند از این رو آگاهی زنان مهم است یعنی زنان باید خودشان هم به توصیه‌های پزشک دقت کنند و مراقبت بیشتری از خود داشته باشند.

ما معاینه از خود را به مراجعان یاد می‌دهیم، من در سایت خود هم برای چنین آموزش‌هایی تدبیری اندیشیده‌ام زیرا موضوع بسیاری حساسی است و باید مدام درباره آن اطلاع‌رسانی شود. بروشورهایی هم تنظیم کرده‌ام و در اختیار بیماران و مراجعان قرار می‌دهم. در برنامه‌های تلویزیونی هم برای زنان مسائل را واکاوی می‌کنم زیرا اطلاعات زنان در این باره دقیق و کافی نیست. در اینترنت هم افراد می‌توانند اطلاعات خوبی به دست آورند. بیمار باید خودش هم خودش را معاینه کند و اگر چیزی پیدا کرد باید زودتر به ما مراجعه کند. کسانی که خودشان بیشتر دقت می‌کنند و معاینه از خودشان را جدی می‌گیرند قبل از وخیم‌شدن وضع، خودشان به داد خود رسیده و با مراجعه به پزشک، مسیر راحت‌تری را باز می‌گذارند و شاید کارشان حتی به شیمی‌درمانی هم نرسد.

درمان سرطان سینه

غربال‌گری هم با همین هدف دنبال می‌شود. در این روش، سرطان را قبل از علامت‎‌دار شدن پیدا می‌کنند. غربال‌گری و معاینات در هر کشوری قواعد خودش را دارد. ما در ایران شش ماه یک بار این کار را می‌کنیم. مراکزی هم هستند که مجانی این کار را انجام می‌دهند. اکثر همکاران ما در چنین مراکزی هم مستقر هستند و به طور خیرخواهانه در چنین مکان‌هایی مشغول به خدمت‎‌رسانی به شهروندان هستند.

قدم اول در درمان سرطان، جراحی است و قدم دوم، شیمی‌درمانی و قدم سوم، رادیوتراپی و قدم چهارم، هورمون‌تراپی. بعضی اوقات این ترتیب بهم می‌خورد مثلاً وقتی سرطان پیشرفت کرده باشد ما مجبور می‌شویم که قبل از جراحی، شیمی‌درمانی کنیم. بستگی دارد که وسعت سرطان و نوع آن چه باشد. اما اگر همه جای بدن را بگیرد و بسیار پیشرفت کرده باشد کار چندانی صورت نمی‌گیرد و حتی شاید شیمی‌درمانی هم توصیه نشود. در تهران هم ما از این موارد حاد و هولناک داریم. زنانی هستند که مساله را کتمان می‌کنند. برخی زنان مسن هستند که ازدواج نکرده‌اند و کس و کاری ندارند.

چنین زنانی باید مثلاً به فرزندان برادرشان بگویند اما خجالت می‌کشند و به پزشک مراجعه نمی‌کنند. ولی بزرگترین عامل ترس است. الان من بیمارانی دارم که چون می‌ترسند خودشان را از من قایم کرده‌اند! هر چه تماس می‌گیریم که لااقل به پزشک دیگری مراجعه کنید یا به مراکزی که مجانی شما را معاینه می‌کنند مراجعه کنید، اما مساله اینها نیست، مساله ترس و هراسی است که از سرطان دارند. یک باور غلط هم وجود دارد که می‌گویند اگر به سرطان دست بزنید پخش می‌شود! این باور غلطی است. طبیعی هم هست، تا وقتی دست زده نشود دردی وجود ندارد وقتی دست زده می‌شود و تشخیص داده می‌شود کارهای متعددی برای درمان صورت می‌گیرد مانند جراحی، شیمی‌درمانی و… اما اینها بهبودیافتن برایشان مطرح نیست و به آن چنانکه باید دقت ندارند، بلکه می‌گویند تا دیروز درد نداشتیم فقط توده‌ای را احساس می‌کردیم اما از زمانی که پا به مطب پزشک گذاشتیم، حتماً سرطان پخش شده که دچار درد شده‌ایم!

حتی گاهی اجازه نمی‌دهند که بیوپسی سوزنی هم انجام گیرد چون بنا به باوری غلط فکر می‌کنند که اگر سوزن به آن بخورد پخش می‌شود! این کاملاً غلط است اما باوری جدی است! و من نمی‌دانم از کجا آمده است. اما سرطان چیزی نیست که درمانش را کنار بگذاریم و فکر کنیم که با همین وضع می‌میریم. برخی فکر می‌کنند که مانند فیلم‌های سینمایی، شبی می‎‌خوابند و صبح فردا از خواب بلند نمی‌شوند در حالی که چنین نیست و رنج و درد زیادی با بزرگ‌شدن توده بوجود می‌آید و وضع بسیار ناگواری برای بیمار بوجود می‌آید. گاهی هم زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که کار از کار گذشته و شاید دیگر کار زیادی از پزشک برنیاید.

بیشتر بخوانید: عمل بازسازی پستان بعد از ماستکتومی

انکوپلاستی چیست؟

روش ترکیب جراحی پلاستیک با جراحی سرطان است که با اولویت دادن به بحث درمان سرطان و با بهره گیری از روش های نوین جراحی پلاستیک ، این امکان به جراح داده می شود که در حالی که نسج کافی و حتی بیشتر در جهت درمان سرطان بر می دارد ، همزمان پستان را حفظ کرده حتی زیباتر هم بکند.این جراحی ها نیاز به دوره های خاص آموزشی دارد و می تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد و بطور هم زمان هر دو پستان زیبا تر شود.

تشخیص لزوم و تکنیک آن به عهده جراح است و بزرگ ترین مزیت آن اجتناب از برداشتن پستان در خیلی از موارد است.

پورت شیمی درمانی

شیمی درمانی رگهای دست را خراب می کند و پس از اتمام دوره آن رگها دیگر برای خون گیری مناسب نیستند و چون اجازه استفاده از رگهای طرف مبتلا به سرطان را نداریم ، ناچار به استفاده از رگهای پا هستیم که بسیار آزار دهنده است . برای جلوگیری از این معضل در ممالک پیشرفته موقع عمل سرطان پورت شیمی درمانی تعبیه می شود که هم روند شیمی درمانی را راحت می کند و هم رگها را حفظ می کند. ما هنگام عمل اصلی آن را تعبیه می کنیم و پس از اتمام نیاز به آن بسیار راحت در مطب آن را خارج می کنیم.

نکات مهم پیش از عمل

• اولویت اول در تمام جراحی ها ،سلامت و طول عمر بیمار و درمان سرطان است و سپس زیبایی پستانها تحت هیچ شرایط درمان سرطان پستان به دلیل حفظ زیبایی نباید مختل شود
• بسته به سن و شرایط تومور با برش های متفاوت قابل انجام است و در اکثریت موارد امکان حفظ پستان وجود دارد.
• بیماران پس از جراحی اکثراٌ برای درمان های تکمیلی به متخصصین شیمی درمان یا رادیو تراپی ارجاع می شوند ولی پس از اتمام دوره درمان های تکمیلی باید پیش جراح خود برگشته و در فواصل منظم تحت نظر جراح خود باشند.
• سرطان پستان قابل درمان است پس از درمان امکان حاملگی و زندگی عادی زناشوئی وجود دارد لذا در تشخیص به موقع با انجام معاینات دوره ای و سونوگرافی و مامو گرافی جراح خود را یاری کنید.
• نمونه برداری از توده های پستان سبب پخش آنها نمی شود در صورت صلاحدید جراح باید انجام شود.
• پستان و بیماری های پستان در ایران در حیطهُ کار جراحان عمومی است.
• بعضی مواقع شب عمل بیمار قابل ترخیص است
• 5 ساعت ناشتا قبل از عمل کافی است

نکات مهم پس از عمل

• در مواقعی که زیر بغل خالی شده تا آخر عمر از خون دهی از دست مربوطه ,تزریق، کارسنگین، بریدگی کاملا خودداری کنید
• برای جلوگیری از اِدم دست در کوتاهترین زمان بعد از عمل فیزیوتراپی را شروع کنید و اقدامات پیشگیرانه بعمل اورید .دستکش های مربوطه را تهیه کنید
• درصورت ایجاد لنف اِدم در دست ،باز از اقدامات تخلیه و ورزش و بانداژ بهره مند شوید و در این کار جدی باشید
• جمع شدن مایع در محل برداشتن سینه عارضه بسیار شایعی است
• سفت شدن محل برداشتن توده یا سرطان پستان قابل انتظار است
• پس از انجام عمل سرطاان پستان با مشورت پزشک خود حتما جهت درمانهای تکمیلی مراجعه کنید
• پس از اتمام درمانهای تکمیلی مراجعه کنید
• پس از اتمام درمانهای تکمیلی ریسک عود یا سرطان جدید پا برجاست و سینه ها باید در فواصل تعیین شده مرتب معاینه و سونو گرافی ماموگرافی شوند.

سوالات متداول