راهنمایی برای نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی (که تحت عناوین PN، نوروپاتی، نوروپاتی محیطی ناشی از شیمی درمانی یا CIPN نیز شناخته می‌شود) به علت آسیب در حس و حرکت بازوها، پاها، دست‌ها و پاها ایجاد می‌شود. برخی از داروهایی که در شیمی درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌تواند موجب نوروپاتی محیطی شود.
پیشگیری از نوروپاتی که به دلیل شیمی درمانی ایجاد می‌شود در برخی موارد امکان پذیر نمی‌باشد اما به محض اینکه متوجه هرگونه تغییر و بی‌حسی در دست‌ها و پاهای خود شدید باید در اولین فرصت با کادر پزشکی در مورد این عوارض صحبت نمائید، برخی از عوارضی که باید آنها را گزارش نمائید عبارتند از:

• احساس سوزن سوزن شدن
• احساس سوزش و یا گرما
• بی‌حسی
• ضعف
• ناراحتی و درد
• کاهش حس گرما و سرما
• گرفتگی (مخصوصا در پاها)

با ما در ادامه این مطلب از سایت دکتر پریسا عظیمی نژادان همراه باشید تا در خصوص این مساله نکات مهمی را عنوان کنیم.

دلایل ایجاد نوروپاتی محیطی در افراد مبتلا به بیماری سرطان

برخی از داروهای شیمی درمانی می‌تواند منجر به ایجاد نوروپاتی محیطی شود. شدت علائم نوروپاتی که به دلیل شیمی درمانی ایجاد می‌شود به دوز داروهای شیمی درمانی و تعداد دفعات شیمی درمانی بستگی دارد. در اکثر موارد با ادامه‌ی درمان و یا افزایش دوز داروها شدت علائم بدتر می‌شود.
سایر دلایل ایجاد کننده عبارت است از:

• درمان‌های دیگری که در درمان بیماری سرطان به کار برده می‌شود مانند جراحی و یا پرتودرمانی
• تومورهایی که به اعصاب فشار وارد می‌نمایند.
• عفونت‌هایی که بر اعصاب اثرگذار می‌باشند.
• آسیب‌های نخاعی
• بیماری دیابت
• سوء مصرف الکل
• بیماری زونا
• پایین بودن سطح ویتامین B
• عفونت اچ آی وی (ویروس نقص سیستم ایمنی)
• ضعیف بودن گردش خون (بیماری عروق محیطی خون)

راهکارهایی برای مدیریت نوروپاتی محیطی که به دلیل شیمی درمانی ایجاد شده است

تاکنون هیچ روش موثری برای کنترل این اختلال ارائه نشده است. این مشکل رایجی است که در برخی از افراد به مدت چند هفته، چند ماه و یا حتی سال‌ها پس از اتمام درمان نیز ممکن است ادامه داشته باشد. البته راهکارهایی برای مدیریت علائم وجود دارد.

جهت جلوگیری از آسیب‌های بلند مدت نوروپاتی که ممکن است هیچ گاه بهبود نیابد انجام این اقدامات باید به صورت فوری آغاز شود:

• داروهای مسکن ضد درد را طبق دستوری که پزشک ارائه نموده است مصرف نمائید. بسیاری از داروهای ضد درد برای اینکه اثربخشی مناسبی داشته باشند باید پیش از آغاز درد مصرف شوند.
• از ایجاد جراحت و یا کارهای که باعث می‌شود علائم بدتر شود جلوگیری نمائید، به عنوان مثال لمس اشیاء گرم و سرد با دست و پای برهنه، و یا پوشیدن لباس و کفش‌هایی که خیلی تنگ هستند.
• مصرف الکل می‌تواند نوروپاتی محیطی را بدتر نمایند، بنابراین از مصرف الکل خودداری نمائید.
• اگر دچار بیماری دیابت هستید قند خون را به صورت مداوم کنترل نمائید تا از آسیب بیشتر به اعصاب جلوگیری نمائید.
• اگر دچار نوروپانی محیطی در دستان خود هستید هنگام استفاده از چاقو، قیچی، کاتر و سایر اشیاء تیز احتیاط زیادی داشته باشید. فقط زمانی از این وسایل استفاده نمائید که تمام توجه و حواس شما به کار باشد.
• هنگام تمییز کردن و یا کار و تعمیرات در محیط بیرون جهت حفاظت از دست‌های خود از دستکش استفاده نمائید.
• از پاهای خود به خوبی مراقبت نمائید، روزی یک بار به آنها نگاه کنید تا در صورت هرگونه جراحت و یا زخم باز به سرعت متوجه شوید.
• همیشه هنگام راه رفتن، حتی زمانی که در خانه هستید، کفش‌هایی بپوشید که کل پاهای شما را بپوشاند. از پزشک خود در مورد کفش‌های مناسب یا محافظ‌های مخصوصی که می‌توانند از پاهای شما مراقبت نمایند راهنمایی بگیرید.
• اگر در هنگام راه رفتن ممکن است تعادل خود را از دست بدهید و به زمین بخورید راهکارهایی برای حفاظت از خود در این مواقع بیابید. استفاده از نرده‌هایی جهت حفظ تعادل در راهرو و حمام می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین استفاده از واکر یا عصا می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای محافظت بیشتر باشد.
• زمانی که هوا تاریک است و از خواب بیدار می‌شوید از چراغ قوه و یا چراغ خواب استفاده نمائید.
• در برابر سوختگی از خود محافظت نمائید. آب گرمکن را بین بین 46 تا 66 درجه تنظیم نمائید تا احتمال خطر سوختگی در هنگام شستن دست‌ها کاهش بیابد.
• در هنگام دست زدن به دستگیره‌های ظروف و تابه‌های داغ از دستکش فر و یا دستگیره استفاده نمائید.
• در هنگام استفاده از وان حمام ابتدا دمای آب را با دماسنج چک نمائید.

درمان نوروپاتی محیطی

درمان‌هایی که جهت نوروپاتی محیطی ناشی از شیمی درمانی ارائه می‌شود در اغلب موارد جهت تسکین و التیام دردها می‌باشد. گاهی اوقات بیشتر از یک درمان لازم است انجام شود تا متوجه شوید کدام یک برای شما بهتر می‌باشد. (درمورد رادیوتراپی و شیمی‌درمانی در سرطان سینه در این مطلب می توانید مطالب مفیدی را بخوانید)

برخی از داروها و درمان‌هایی که ممکن است تجویز شوند عبارتند از:

• زمانی که علائم نوروپاتی محیطی ناشی از شیمی درمانی برای بیمار آزاردهنده و جدی شود ممکن است پزشک به صورت موقت شیمی درمانی را قطع نماید و یا دوز داروها را تغییر دهد.
• تجویز استروئیدها: این درمان برای مدت کوتاهی و تا زمانی که درمان بلند مدت ارائه شود توصیه می‌شود.
• قرار دادن پتچ و یا کرم‌های حاوی داروهای بی‌حس کننده مانند پتچ لیدوکائین و یا کرم کپسایسین به صورت مستقیم در ناحیه‌ای که دچار درد می‌باشد.
• داروهای ضد افسردگی: دوز مصرفی این داروها معمولاً کمتر از میزانی می‌باشد که در درمان افسردگی کاربرد دارد.
• داروهای ضد تشنج که برای تسکین علائم دردهای عصبی استفاده می‌شود.
• مواد مخدر یا داروهایی که حاوی مواد مخدر هستند برای زمان‌هایی که میزان درد شدید می‌باشد.
• نتایج کارآزمایی‌های بالینی می‌تواند به محققان کمک نماید تا در مورد درمان‌هایی که بیشترین تاثیر را دارد اطلاعات لازم را به دست بیاورند. در صورتی که تمایل دارید در کارآزمایی‌های بالینی شرکت نمائید می‌توانید با تیم پزشکی خود صحبت نمائید.
• سایر درمان‌ها مانند تحریک الکتریکی عصب، فیزیوتراپی یا کاردرمانی، درمان‌هایی که بر مبنای آرام سازی ذهن انجام می‌شود و یا طب سوزنی از دیگر راه‌هایی هستند که در کاهش دردهای عصبی می‌توانند مفید باشند.
• جهت مدیریت و التیام نوروپاتی محیطی ناشی از شیمی درمانی باید با پزشک و پرستار خود همکاری کامل داشته باشید.

با گروه درمان صحبت نمائید

در مورد هرگونه تغییرات نوروپاتی که احساس می‌کنید، با اعضاء گروه درمان و پزشک متخصص صحبت نمائید. باید به آنها در مورد هر تغییری که متوجه می‌شوید، مشکلاتی که با آن مواجه هستید و یا اتفاقاتی که منجر به بدتر شدن و یا بهتر شدن علائم می‌شود اطلاعات کامل بدهید.