راهنمایی برای نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی (که همچنین PN، نوروپاتی، نوروپاتی محیطی ناشی از شیمی درمانی یا CIPN نیز نامیده می‌شود) آسیب وارد شده به اعصابی است که کنترل حواس و حرکات در بازوها، ساق پاها، دست‌ها و پاها را بر عهده دارند. بعضی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند موجب ایجاد نوروپاتی محیطی شوند. در ادامه بیشتر به این موضوع می پردازیم.

دلایل ایجاد نوروپاتی محیطی در افراد مبتلا به بیماری سرطان

برخی از انواع خاص داروهای شیمی درمانی می‌تواند موجب CIPN شود. اینکه علائم CIPN چه زمانی آغاز می‌شود و یا شدت آنها تا چه میزانی خواهد بود، به دوز داروهای شیمی درمانی و اینکه هر چند وقت شیمی درمانی انجام می‌شود بستگی دارد. در اغلب موارد، علائم با ادامه‌ی مراحل درمان و یا افزایش دوزها بدتر می‌شود.

نوروپاتی همچنین می‌تواند بنا به دلایل زیر ایجاد شود:

• سایر درمان‌هایی که برای سرطان انجام می‌شود مانند جراحی و یا پرتودرمانی
• تومورهایی که به عصب‌ها فشار وارد می‌کنند.
• عفونت‌هایی که بر اعصاب تاثیر می‌گذارند.
• آسیب‌های وارد شده به نخاع
• دیابت
• سوء مصرف نوشیدنی‌های الکلی
• بیماری زونا
• پایین بودن سطح ویتامین B
• بعضی از اختلالات خودایمنی
• عفونت HIV (ویروس نقصی سیستم ایمنی انسانی)
• ضعیف بودن گردش خون (بیماری عروق محیطی)

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

امکان پیشگیری از CIPN وجود ندارد اما این موضوع بسیار مهم است که در صورت مشاهده‌ی هر کدام از این حس‌ها در دست‌ها و پاهای خود با کادر پزشکی صحبت نمائید:

• مور مور شدن (یا احساس سوزن سوزن شدن)
• احساس سوزش یا گرما
• بی‌حس شدن
• ضعف
• احساس درد یا ناراحتی
• کاهش توانایی درک گرما و سرما
• گرفتگی عضلانی (در پاها)

راهکارهایی برای مدیریت نوروپاتی محیطی که به دلیل شیمی درمانی ایجاد شده است

تاکنون هیچ روش موثری برای کنترل این اختلال ارائه نشده است. این مشکل رایجی است که در برخی از افراد به مدت چند هفته، چند ماه و یا حتی سال‌ها پس از اتمام درمان نیز ممکن است ادامه داشته باشد. البته راهکارهایی برای مدیریت علائم وجود دارد.

تاکنون هیچ راهکار قطعی برای جلوگیری از CIPN وجود نداشته است. در برخی افراد این مشکل ممکن است برای هفته‌ها، ماه‌ها و یا حتی سالها پس از پایان درمان باقی بماند. راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید با کمک آنها، علائم خود را مدیریت نمائید. این اقدامات باید به محض شروع علائم آغاز شوند تا از ایجاد آسیب‌های طولانی مدت که بهبود نمی‌یابند پیشگیری شود.

• داروهای ضد درد را که پزشک برای CIPN تجویز کرده است را طبق دستورالعمل مصرف نمائید. بیشتر داروهای مسکن اگر پیش از اینکه شدت درد افزایش یابد، مصرف شوند تاثیر بهتری خواهند داشت.
• از زخم و جراحت و هر چیزی که می‌تواند علائم شما را بدتر نماید پیشگیری نمائید، به عنوان مثال از لمس اجسام سرد و گرم با دست و پای برهنه خودداری نمائید. لباس‌ و یا کفش‌هایی بپوشید که با آنها راحت هستید.
• نوشیدنی‌های الکلی مصرف نکنید. الکل می‌تواند CIPN را بدتر کند.
• در صورتی که مبتلا به بیماری دیابت هستید، میزان قند خون خود را کنترل کنید تا از آسیب بیشتر به  اعصاب پیشگیری نمائید.
• اگر در دست‌های خود علائم نوروپاتی دارید، هنگام استفاده از چاقو، قیچی، جعبه برش و سایر ابزار تیز خیلی محتاط باشید. تنها زمانی از این ابزار استفاده کنید که می‌توانید توجه و احتیاط کامل در هنگام کار با آنها داشته باشید.
• زمانی که بیرون منزل نظافت، تعمیرات و کار می‌کنید، دست‌های خود را با دستکش محافظت نمائید.
• از پاهای خود مراقبت کنید. روزی یک بار به آنها نگاه کنید تا هرگونه جراحت و یا زخم باز را به سرعت تشخیص دهید.
• همیشه کفشی بپوشید که تمام پای شما را هنگام راه رفتن بپوشاند، حتی زمانی که در منزل هستید. با پزشک خود در مورد کفش‌های مخصوص و یا محافظ‌هایی که بتوانند از پاهای شما محافظت نمایند مشورت نمائید.
• جهت کمک به خود در هنگام مواجه با مشکلاتی مانند عدم تعادل در هنگام راه رفتن، راه‌هایی برای حفاظت از خود تعبیه کنید. نصب نرده‌های دستی در راهرو و حمام می‌تواند در حفظ تعادل شما کمک کنند. همچنین استفاده از واکر می‌تواند برای شما کمک کننده باشد.
• زمانی که هوا تاریک است هنگام بلند شدن، از چراغ خواب و یا چراغ قوه استفاده کنید.
• از خودتان در مقابل آسیب‌های حرارتی مراقبت نمائید. دمای آب گرمکن را بین 40 تا 48 درجه سانتی گراد قرار دهید تا احتمال آسیب در هنگام شستشوی دست‌ها کاهش بیابد.
• هنگام دست زدن به ظروف، دستگیره و یا قابلمه‌ داغ از دستکش فر و یا دستمال استفاده نمائید.
• در هنگام حمام کردن، دمای آب را با دماسنج چک کنید.

درمان نوروپاتی محیطی

درمان‌هایی که ارائه می‌شود بیشتر به منظور التیام دردی است که به همراه CIPN ممکن است ایجاد شود. محققان در حال تحقیق بر روی این موضوع هستند که کدام داروهاا در تسکین این نوع درد عملکرد بهتری دارند. ممکن است به بیش از یک نوع درمان و یا امتحان یک نوع دارو احتیاج داشته باشید تا در نهایت متوجه شوید کدام دارو و یا درمان برای شما بیشتر موثر است. (درمورد رادیوتراپی و شیمی‌درمانی در سرطان سینه در این مطلب می توانید مطالب مفیدی را بخوانید)

برخی از داروها و درمان‌هایی که ممکن است برای شما تجویز شوند عبارتند از:

• اگر CIPN موجب ایجاد علائم جدی و آزاد دهنده در شما شده باشد ممکن است به صورت موقت شیمی درمانی متوقف شود و یا اینکه اصلاحاتی در میزان دوز داروهای دریافتی ایجاد شود.
• استفاده از استروئیدها در کوتاه مدت و فقط تا زمانی که برنامه درمانی بلند مدت جایگزین شود می‌تواند موثر باشد.
• استفاده از پچ و یا کرم‌های بی‌حس کننده که می‌توانید آنها را به صورت مستقیم در ناحیه‌ای که دچار درد است قرار بدهید (به عنوان مثال، پچ لیدوکائین و یا پماد کپسایسین)
• استفاده از داروهای ضد افسردگی، دوزهای تجویزی در این مورد اغلب کمتر از دوزی است که در درمان افسردگی به کار برده می‌شود.
• داروهای ضد تشنج، که در درمان برخی دیگر از انواع دردهای عصبی به کار برده می‌شوند.
• داروهای مخدر، در مواردی که میزان درد شما شدید است.
• کارآزمایی های بالینی به محققان کمک می‌نماید تا اطلاعات بیشتری به دست بیاورند. در صورتی که به شرکت در کارآزمایی‌های بالینی علاقه دارید با پزشک خود در این مورد صحبت نمائید.
• درمان‌های دیگر مانند تحریک عصبی الکتریکی، فیزیوتراپی و یا کار درمانی، درمان ریلکسشن و یا طب سوزنی همگی روش‌هایی برای کاهش درد عصبی هستند.
• جهت مدیریت نوروپاتی محیطی که به دلیل شیمی درمانی ایجاد شده است این موضوع بسیار مهم است که با پرستار و پزشک خود همکاری نزدیکی داشته باشید.

با کارد درمان صحبت کنید

با کادر درمان و مراقبت خود از تغییراتی که نوروپاتی در احساسات شما به وجود آورده است صحبت کنید. به آنها بگوئید که چه زمانی این تغییرات شروع شده‌اند، با چه مشکلاتی درگیر هستید و یا اینکه انجام چه کارهایی میزان مشکلات شما را بهتر و یا بدتر می‌نماید.

کلام آخر

در مورد هرگونه تغییرات نوروپاتی که احساس می‌کنید، با اعضاء گروه درمان و پزشک متخصص صحبت نمائید. باید به آنها در مورد هر تغییری که متوجه می‌شوید، مشکلاتی که با آن مواجه هستید و یا اتفاقاتی که منجر به بدتر شدن و یا بهتر شدن علائم می‌شود اطلاعات کامل بدهید.